انیمیشن خمیری (Claymation) چیست؟
انیمیشن خمیری یا همان Claymation یکی از انواع سبک‌های استاپ موشن است که با کمی تلاش و تجربه می‌توانید آن را به خوبی یاد بگیرید و با ساده‌ترین امکانات، ایده‌ها و تصورات ذهنی خود را به نمایش دربیاورید.
اگر در کودکی با گِل و خمیر مجسمه سازی انجام داده باشید، خوب می‌دانید که این کار تا چه حد می‌تواند لذت‌بخش باشد. حالا فرض کنید به همان مجسمه‌ها بتوانید حرکت دهید و با آن‌ها داستانی را به نمایش دربیاورید. مطمئنا این کار لذت ساخت آن مجسمه‌ها را چندین برابر خواهد کرد!
ساخت انیمیشن خمیری نسبت به دیگر سبک‌های استاپ موشن مزیت‌های خاص خودش را دارد. در این روش به جزء لوازم مخصوص تصویر‌برداری، تنها نیاز شما به مقداری گِل رُس یا چند خمیر رنگارنگ برای فرم‌دهی و خلق شخصیت‌هایی است که می‌خواهید با آن‌ها داستان و ایده‌تان را بسازید.
بر خلاف دیگر سبک‌ها شما در انیمیشن خمیری به راحتی و بدون هیچ محدودیتی می‌توانید اشکال مختلف خمیری را به یکدیگر تبدیل کنید و جذابیت کارتان را بالا ببرید. پس شاید claymation سریع‌ترین و راحت‌ترین راهی باشد که شما بتوانید تمرینات استاپ موشن تان را شروع کنید و ساخت انیمیشن خمیری مخصوص خودتان را آغاز کنید.
در ساخت انیمیشن خمیری صبر ایوب داشته باشید
ساخت انیمیشن خمیری نیاز به صبر ایوب دارد. چرا که علاوه بر مدت زمان زیادی که باید به ساخت و فرم‌دهی به شخصیت‌ها و دکور و آماده‌سازی قبل از تصویر‌برداری بپردازید، مدت زمان زیادی را هم باید صرف حرکت‌دهی فریم به فریم شخصیت‌ها و اجزاء صحنه کنید تا در خروجی کار حرکاتی نرم و یکدست را مشاهده کنید. همین عوامل باعث شده تا انیمیشن های خمیری به نسبت کمتری از دیگر سبک‌ها ساخته شوند یا در صورت ساخت مدت زمان کمتری نسبت به دیگر انیمیشن‌ها داشته باشند.
بیایید قبل از اینکه با هم مراحل ساخت استاپ موشن خمیری را بررسی کنیم، کتابچه تاریخ انیمیشن خمیری را ورقی بزنیم و به آن نگاهی بیندازیم.
تاریخچه استاپ موشن انیمیشن خمیری
وقتی تایم لاین تاریخ استاپ موشن خمیری را بگیریم و به عقب برگردیم تا به اولین فریم از ساخت استاپ موشن خمیری برسیم، باید در سال 1908 میلادی توقف کنیم. زمانی که والاس مک کاتچون (WallaceMcCutcheon) در بخشی از فیلم The Sculptor’s Nightmare سعی کرد تا گِل‌های رُس درون فیلمش به سه مجسمه نیم‌تنه تغییر شکل دهند. این اولین گام برای شکل‌گیری دنیای انیمیشن خمیری شد.
در سال 1916 هلنا اسمیت دیتون (Helena Smith Dayton) هم به عنوان اولین انیماتور زن توانست استاپ موشن خمیری خود را با موضوع داستان رومئو و ژولیت شکسپیر به نمایش دربیاورد. در همان سال هنرمندی به نام ویلی هاپکینز (Willie Hopkins) هم توانست با ساخت یک مجموعه انیمیشن حداقل 50 قسمتی، نام خود را در فهرست انیماتورهای این سبک از استاپ موشن در اوایل دهه 90 میلادی قرار دهد.
در سال‌های 1918 تا 1929 کارگردانی به نام مکس فلایشر (Max Fleischer) به ساخت مجموعه‌ای تلویزیونی به نام Out of the Inkwell با استفاده از روش روتوسکپی پرداخت. در این مجموعه مکس با استفاده از طراحی کاراکترها و به نمایش در آوردن پشت سرهم تصاویرشان به پویانمایی می‌پرداخت و در خلال آن از تکنیک استاپ موشن خمیری برای به نمایش درآوردن برخی از صحنه‌هایش کمک می‌گرفت.
سپتامبر سال 1955 بود که کارگردانی به نام آرت کلوکی (Art Clokey) از استاپ موشن خمیری به نام گامبوزیا رونمایی کرد. استاپ موشنی متشکل از اشکال مختلف هندسی که با گِل رس درست شده و برای زمینه کارش هم از میز پینگ پنگ موجود در گاراژ پدرش استفاده کرده بود. این فیلم یک سورئال کوتاه از اشکال ضربان ساز و توده های گِل رس بود که به موسیقی جاز در بزرگداشت Fantasia والت دیزنی ساخته شده بود. بعدها کلوکی و همسرش روت شخصیت گلی گامبی و اسبش پوکی را خلق کردند که برای اولین بار در نمایش Howdy Doody Show ظاهر شد و بعداً سریال های خود را با نام The Adventures of Gumby به نمایش گذاشت.
در اواخر قرن نوزده میلادی، کارگردانی به نام کریگ بارتلت (Craig Bartlett)، شخصیتی خمیری به نام آرنولد را خلق کرد که بر روی صحنه‌ای نقاشی شده به همراه افراد و اشیاء خمیری پیرامونش به نقش‌آفرینی می‌پرداخت. سری انیمیشن‌های خمیری آرنولد که ظاهر و ساخت جذابتری به نسبت هم‌نوعان زمان خودش داشت، برای سال‌های بعد ایده طراحی و ساخت سری انیمیشن کارتونی هی آرنولد (Hey Arnold!) را کلید زد.
جذابیت انیمیشن‌های خمیری باعث شد تا پای آن‌ها به دنیای بازی‌های رایانه‌ای در دهه 1990 میلادی هم باز شود. کارگردانان بازی‌هایی همچون The Neverhood ، ClayFighter، Primal Rage و Platypus در ابتدای قرن بیستم سعی کردند تا با استفاده از ساخت استاپ موشن خمیری به طراحی صحنه و کارکترهای بازی خود بپردازند و بازی دیجیتالی متفاوتی ارائه دهند.
بازی رایانه‌ای Never hood
بازی رایانه‌ای Never hood
ساخت مجموعه فیلم‌های Wallace & Gromit برای آردمن پلهای بود برای رسیدن به موفقیت‌های بیشتر و حرفه‌ای‌تر؛ تا زمانی که موفقیت بیشتر خود را در سال 2000 با استقبال مردم از ساخت انیمیشن Chicken Run به دست آورد. انیمیشنی 84 دقیقه‌ای که با استقبال جهانی منتقدان روبرو شد و آردمن توانست با فروش آن بیش از 224 میلیون دلار درآمد کسب کند و به بالاترین میزان فروش انیمیشن استاپ موشن در تاریخ تبدیل شود.
انیمیشن استاپ موشن (Wallace & Gromit)
انیمیشن استاپ موشن (Chicken Run)
در ایران در کنار کارهایی که به انواع سبک های استاپ موشن ساخته شده است، انیمیشن برکه دوستی و ماجراهای نرمو، به کارگردانی مهدی خرمیان جزء یکی از انیمیشن‌های ایرانی به سبک استاپ موشن خمیری است. این دو استاپ موشن خمیری که در چندین قسمت 10 دقیقه‌ای در دهه 70 ساخته شده، با استقبال خوبی همراه بوده‌اند و تاکنون چندین بار در دوره‌های مختلف برای کودکان به نمایش درآمده‌اند.
انیمیشن استاپ موشن (ماجراهای نرمو)
انیمیشن استاپ موشن (برکه دوستی)
با پیشرفت امکانات و کسب تجربه‌های بیشتر در حوزه استاپ موشن خمیری، هنرمندان به سبک جدیدی از انیمیشن خمیری پرداختند. عروسک سازان برای اینکه حرکت‌دهی بهتری به عروسک‌های خمیری‌شان بدهند، شروع کردند به استفاده کردن از اسکلت های سیمی و فلزی.
این اسکلت‌ها یا می‌توانست آماتور حرفه‌ای مفصل‌دار که ساخته شده از فلز بود باشد و یا حتی یک سیم مفتولی بلند که با پیچ و تاب دادن به آن، شکل اسکلت پایه انسان یا عروسک موردنظرشان را می‌گرفت. با این کار دیگر به راحتی می‌توانستند عروسک خمیری را بر پایه‌ی این اسکلت‌ها بسازند و راحت آن‌ها را در حالت ایستاده، نشسته و حتی روی یک پا خم و راست کنند و تغییر حالت بدهند.
اما با پیشرفت صنعت و پدید آمدن امکانات جدید، کارگردانان و هنرمندان استاپ موشن خمیری برای بهتر شدن و باکیفیت‌تر شدن انیمیشن خمیری شان، به سبک puppet animaion رو آوردند. کاراکترها و آبجکت‌هایی که با خمیر و قالب‌های مخصوص ساخته و با آرماتوری که به عنوان اسکلت بر تن دارند، حرکات و نمایشی جذاب‌تر نسبت به قبل به مخاطبان حوزه انیمیشن ارائه می‌دهند.
هرچند استاپ موشن خمیری امروزه جایگاه خود را در میان فیلم و سریال‌های انیمیشن نسبت به گذشته از دست داده است، اما همچنان طرفداران خاص خود را دارد و در دنیای تبلیغات به عنوان سبکی محبوب در میان مخاطبان به حساب می‌آید.
چطور انیمیشن خمیری بسازیم
مجسمه‌های خمیری دوران کودکی‌تان یادتان هست؟ وقتش رسیده تا برای شروع ساخت استاپ موشن خمیری، دوباره کودک درونتان را فعال کنید و دست به خمیر شوید. با این تفاوت که این بار پس از شکل دهی به خمیرهای در دستتان، با کمی تمرین و تجربه، ایده‌های جذاب خودتان را در قالب داستانی کوتاه و یا یک تیزر و تبلیغ تلویزیونی به نمایش در بیاورید.
ایده‌تان چیست؟
قبل از اینکه کار با خمیرها را شروع کنید، داستان ایده‌تان را آماده کرده‌اید؟ برای شروع، یک ایده ساده اما جذاب و دوست داشتنی می‌تواند کمک‌کننده باشد. بوم ساخت استاپ موشن می‌تواند کمک خوبی برای این کار باشد؛ اگر نه می‌توانید تنها روی حرکت یک شیء یا شخصیت تمرین‌تان را شروع کنید.
استوری بورد فراموش نشود!
برای اینکه در زمان اجرا و تغییر فریم به فریم آبجکت‌تان، دچار سردرگمی نشوید و مراحل را مرتب و دقیق‌تر جلو ببرید، بهتر است از قبل استوری بورد ایده‌تان را بکشید و در کنارتان قرار دهید. این کار باعث می‌شود تا صرفه‌جویی بیشتری در وقت‌تان هم داشته باشید.
چند نفر بهتر از یک نفره
فراهم کردن و آماده‌سازی مجسمه‌ها و آبجکت‌ها و دکوری که برای پروژه‌تان درنظر دارید شاید زمان‌گیر باشد. پس با توجه به تعداد آبجکت‌ها می‌توانید از یک گروه چند نفره برای ساخت آن‌ها کمک بگیرید. اما اگر می‌خواهید برای تمرین کار را شروع کنید، پس زیاد به خودتان سخت نگیرید. به راحتی صحنه را روی میز آشپزخانه و با چند وسیله ساده آماده کنید. اگر هم نمی‌دانید چه خمیری برای ساخت آبجکت‌های استاپ موشن تان مناسب‌تر است، پس بهتر است اطلاعات بیشتری در مورد خمیر مخصوص استاپ موشن به دست بیاورید.
کار را شروع کنید
بعد از آماده‌سازی تمام مقدمات، حالا نوبت عکاسی و مرحله اصلی پروژه است. نور را روی صحنه متمرکز کنید و شروع کنید به حرکت دادن‌های ریز به ریز آبجکت‌هایتان و عکاسی فریم به فریم از آن‌ها. یادتان نرود، اگر تازه وارد این حرفه شده‌اید، نیازی به دوربین حرفه‌ای ندارید. دوربین گوشی موبایل و برنامه Stop Motion Studio پاسخگوی خوبی برای این نیاز شماست.
پیش به سوی هیجان
تبریک می‌گوییم! شما سخت‌ترین و زمانبرترین مراحل ساخت انیمیشن خمیری‌تان را پشت سر گذاشتید. حالا نوبت آخرین مرحله از کار است. یک تدوین ساده و صداگذاری مختصر روی کارتان، جذابیت بیشتری به آن خواهد داد. مطمئنا هیجانی که پس از دیدن انیمیشن مخصوص خودتان و خروجی زحمات و تلاش‌تان دارید، غیرقابل وصف است! این حس را فراموش نکینید. این احساسی است که حتی اگر بارها و بارها به ساخت استاپ موشن بپردازید، همیشه بعد از دیدن خروجی کار برایتان تازگی خواهد داشت.
فقط با صبر و امید و پشت‌کار و کسب تجربه است که شما می‌توانید ایده‌های بیشتری را به انیمیشنی جذاب و به یادماندنی تبدیل کنید. کافی است که یادتان باشد، فقط دست به خمیر شوید و شخصیت‌ها و آبجکت‌های درون ذهن‌تان را شکل بدهید و با عکاسی فریم به فریم از آن‌ها سناریوی مدنظرتان را به نمایش دربیاورید. مطمئن باشید از این طریق، جوایز جشنواره‌های مختلف را از آن خود خواهید کرد و حتی برای خود درآمدزایی خواهید داشت!
برای اینکه دید بهتر و دقیق‌تری نسبت انیمیشن خمیری داشته باشیم، بیایید با هم بخشی از نمونه کارهای استاپ موشن خمیری گروه آراستاپ موشن و دیگر استاپ موشن کاران ایران و جهان را به دقت مشاهده کنیم:
بدون دیدگاه